Galileo Galilei

Galileo Galilei, tama o su'esu'ega o fetu i aso nei. Fa'amatalaga: Wikipedia

I le 400 tausaga ua mavae, i le 1609 tonu, na faamaeaina ai ma le manuia e se tagata suʻesuʻe i le vateatea Italia e igoa ia Galileo Galilei lana uluaʻi vaʻai vateatea ona faʻataʻitaʻi lea i le lagi. I lenei aso, sa mafai ona ia vaai i se lalolagi fou ua tumu i mea lilo, e taʻua o Jupiter, le paneta tele o le solar system. Na vaʻaia foʻi e Galileo le i ai o le 3 mata lemu i tafatafa o Jupiter. O le a?

Mo le tele o masina na matauina ai e Galileo ia Jupiter ona ia iloa moni ai lea o loʻo i ai le isi vaega e 1, o loʻo faʻatasi ma isi vaega e 3 i luga o Jupiter. Mata o le masina i se isi lalolagi? Ioe, e le o toe faapena. O itu e fa o le Moon, o le taamilosaga po o satelite o le paneta Jupiter e taʻua o Io, Europa, Ganymede ma Callisto. O masina e fa e taʻua foi o masina o Galileo, e tusa ai ma le Galileo na latou mauaina.

E le gata na mafai e Galileo ona vaai i luga o le masina ma fiafia i vaega uma o le paneta Venus. Sa mafai ona ia iloa atu le masina o Venus po o le masina atoa. O le mauaina lea na suia ai le vaaiga i le lalolagi o tagata ma amata ai se vaitau fou i le vateatea. O le vaitau o su'esu'ega fetu fa'aonaponei. O le gaioiga a le satelite o Kalilaia i Jupiter ma le mea moni o vaega uma o Venus o loʻo vaaia mai le lalolagi e faʻamaonia ai o le lalolagi o loʻo taamilo i le La. O le mauaina e Galileo o se faamaoniga lea o le talitonuga a Copernicus e faapea o le La o le ogatotonu o le atulaulau. E fai si le sa'o, aua i le lumana'i o le a avea le La ma totonugalemu o le la, ae le o le atulaulau.

I le 1612, na teena ai le aʻoaʻoga a Copernican, o se talitonuga na lagolagoina e Galileo, ma i le 1614 na taʻusalaina ai e Santa Maria Novella Tommaso Caccini manatu o Galileo i le gaoioi o le lalolagi. Tommaso Caccini sa i lalo o le lagona o lenei manatu e sese ma matautia. O Galileo lava ia na alu atu i Roma e puipuia o ia lava. I le 1616, na tuʻuina atu ai e Katinale Roberto Bellarmino se folafolaga e faʻasaina ai o ia e lagolagoina pe aʻoaʻo le talitonuga a Copernicus. I le 1632, na faasalaina ai e le Lotu Katoliko Galileo i le falepuipui. Na nofo o ia i Arcetri ma faʻaalu ai ona aso iina seia oʻo i lona maliu i le 1642.